مراحل اصلی تحقیقات کیفی

تحقیق کمی معمولا به صورت خطی پیشرفت می کند، محقق از قبل مراحل انجام کار را برای بیشینه سازی تمامیت و کفایت مطالعه برنامه ریزی می کند و سپس با صداقت کامل این مراحل را طی می کند. در مطالعات کیفی، مسئله برعکس است، پیشرفت مطالعه تقریبا به شکل چرخه ای است تا یک خط راست. محققان کیفی بطور مداوم داده ها را بررسی و تفسیر کرده و تصمیم می گیرند که براساس یافته ها چطور پیش بروند (شکل 2).

از آنجایی که تحقیقات کیفی رویکردی انعطاف پذیر به جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها دارد، امکان تعیین دقیق اقدامات و جریان مطالعه امکانپذیر نیست، جریان مطالعه از یک مطالعه به دیگری متفاوت است و محققان خودشان هم از قبل نمی دانند که مطالعه چطور پیش خواهد رفت. در این مطلب سعی می شودد که روش انجام تحقیقات کیفی توسط شرح اقدامات و نشانگرهای پیشرفت و اجرای مطالعه، بررسی شود.

مفهومی سازی و طراحی یک مطالعه کیفی

بیان مسئله

معمولا تحقیقات کیفی با یک موضوع وسیع شروع می شود، اغلب یک جنبه از موضوع که کمتر بررسی شده و کمتر در مورد آن می دانیم را بررسی می کنند. بنابراین در شروع با مسئله تعریف و تدوین سئوالات تحقیق سروکار ندارند. محققان کیفی با سئوالات اولیه وسیعی شروع می کنند که به آنها امکان رسیدن به سئوال مشخص تر و تعریف شده تر برای انجام مطالعه را می دهد.

بازنگری متون

همه محققان کیفی در مورد ارزش انجام بازنگری متون و مدارک در شروع کار توافق ندارند. عده ای معتقدند که محقق نباید قبل از جمع آوری داده ها به متون و مدارک مربوطه رجوع نماید. نگرانی آنها این است که مطالعه قبلی روی مفهومی سازی پدیده تحت بررسی تاثیر بگذارد. موافقان این نظریه معتقدند که پدیده تحت بررسی بایستی براساس نقطه نظرات شرکت کنندگان در مطالعه روشن و استخراج شود نه اطلاعات قبلی. سایرین معتقدند که محققان بایستی مرور مختصری بر پیشینه و متون مربوطه داشته باشند. در هر صورت، محققان کیفی عموما پیکره نسبتا کوچکی از کارهای مرتبط قبلی را مرور می کنند تا نوع سئوالی که پرسیده می شود را مشخص کنند.

دانلود داسویر مراحل اصلی تحقیقات کیفی

برای دانلود فایل pdf یا دانلود فایل jpg داسویر مراحل اصلی تحقیقات کیفی کلیک کنید.

شکل 2- جریان فعالیت ها در تحقیقات کیفی

انتخاب و دسترسی به محیط پژوهش

محققان کیفی قبل از اینکه کار میدانی خود را شروع کنند، بایستی محیط مطالعه را که با موضوع تحقیق هماهنگی دارد را تعیین کنند. برای مثال، اگر موضوع عقاید بهداشتی فقرای حومه شهر باشد بایستی یک محله در حومه و پایین شهر با ساکنین کم درآمد انتخاب شود، اما لازم است که محقق مجوز ورود (gain entrée) به محیط پژوهش را نیز دریافت نماید. گرفتن اجازه ورود معمولا شامل مذاکره با مسئول منطقه است که صلاحیت دادن اجازه ورود و فعالیت میدانی را داشته باشد.

تدوین رویکرد کلی

محققان کمی قبل از تمام شدن طراحی تحقیق به جمع آوری داده نمی پردازند. محققان کیفی برعکس از طرح تحقیق پیدایشی (emergent design) استفاده می کنند (طرحی که در طی دوره جمع آوری داده پدیدار می شود. خصیصه های خاصی از طرح براساس سنت مطالعه کیفی تعیین می شود، اما مطالعات کیفی به ندرت از طرح ساختاردهی شده اکیدی که هر گونه تغییر در حین کار میدانی ممنوع باشد، تبعیت می کند.

ملاحظات اخلاقی

همانند تحقیقات کمی، محققان کیفی نیز بایستی طرحی برای محافظت نمونه ها و رعایت اصول اخلاق پژوهش تهیه کنند، همچنین در تحقیقات کیفی نگرانی های خاصی وجود دارد زیرا رابطه ای با ماهیت صمیمی معمولا بین محققان و واحدهای پژوهش رخ می دهد.